همه چیز درباره سرقت ادبی و علمی در متون

یکی از عبارت هایی که افراد مشغول در حوزه های علمی و ادبی با آن بسیار مواجه می شوند عبارت سرقت متن ادبی یا سرقت متن علمی است. باید دانست که این نوع از سرقت اگر محرز شود می تواند مصداقی از جرم شناخته شود و علاوه بر مجازات هایی که در نقاط مختلف دنیا بر آن مترتب است می تواند باعث شرمساری فرد مجرم شود و نقطه تاریکی در سوابق علمی او بشمار آید. چنانچه شما هم فردی دانشگاهی هستید یا به هر شکل دستی به قلم دارید بهتر است این نوع سرقت را بشناسید تا بتوانید از وقوع آن جلوگیری کنید. در ادامه این مطلب آی تی پورت به بیان نکاتی در همین زمینه خواهیم پرداخت.

سرقت ادبی و مصادیق آن

سرقت متن ادبی به هر نوع برداشت کامل یا جزیی از متن علمی یا ادبی گفته می شود که در آن ساختار جملات تغییری نکند و در عین حال ارجاعی به منبع اصلی داده نشود. همچنین استفاده کردن از ترجمه متن اثری که قبلا ترجمه شده و ثبت کردن آن به نام خود می تواند مصداقی از سرقت متن ادبی باشد. از دیگر انواع رایج سرقت متن ادبی ثبت کردن مقاله یا پایان نامه فرد دیگری به نام خود است. چنانچه از نتایج پژوهش های دیگران استفاده شود و از آنها اسمی برده نشود می تواند دلیلی بر وقوع دستبرد ادبی باشد. نکته دیگری که ممکن است کمتر به آن توجه شود این است که حتی اگر جمله اصلی تغییر داده شود اما باز همان جمله بدون تغییر در ساختار ذکر شود می تواند سرقت علمی فرد را اثبات کند. همچنین اگر مقاله ای از خود شخص منتشر شده باشد و در متن جدید از آن استفاده شود چنانچه ارجاع صحیحی به آن داده نشود می تواند مشمول مجازات های سرقت متن ادبی قرار گیرد.

تشخیص سرقت در متون علمی و ادبی

تشخیص سرقت متن ادبی توسط یک شخص هر چند هم که از منابع موجود در یک حوزه اطلاع داشته باشد کار دشواری است. به همین خاطر سال ها است که برای تشخیص وقوع سرقت متن ادبی از نرم افزارهای رایانه ای پیشرفته استفاده می کنند و همواره آن را ارتقا می دهند تا از وقوع تخلف جلوگیری کند. طرز کار این نرم افزارها بدین صورت است که به شبکه عظیمی از منابع علمی و ادبی به ثبت رسیده متصل می شوند و متن جدیدی که دریافت کرده اند را با سایر متون مقایسه می کنند. در حال حاضر برخی از این نرم افزارها به قدری پیشرفته هستند که حتی در صورت تغییر کلمات، استفاده از مترادف ها یا تغییر جمله از معلوم به مجهول و مانند آن هم باز قادر به شناسایی کپی برداری بدون ارجاع (رفرنس) هستند.

پیشگیری از وقوع سرقت ادبی

برای پیشگیری از وقوع سرقت متن ادبی باید نسبت به بازنویسی متن و اصول و قواعد آن اشراف و تسلط کامل داشت. ممکن است کوچکترین بی دقتی در بازنویسی و نگارش متن منجر به اثبات سرقت متن ادبی شود و یک رسوایی بزرگ به بار آورد. طبیعی است که هر چه عرصه فعالیت فرد مهمتر و خطیرتر باشد محرز شدن اینچنین تخلفاتی می تواند بیشتر به اعتبار علمی او صدمه وارد کند.

برای پیشگیری از چنین اتفاقی باید دقت کرد که همه قسمت هایی که از متن دیگری برداشت می شوند باید طبق قواعد بین المللی دارای ارجاع درون متنی و برون متنی باشند. همچنین باید نسبت صحبت های خود را با گفته های دیگران رعایت کرد و تنها در مواقع لازم از گفتار آنها بهره جست. هر چند ممکن است در مواقعی سرقت متن ادبی تعمدا صورت نگیرد. در اینگونه موارد باید دقت کافی را به خرج داد و در صورت لزوم از تکنیک های رفع تشابه مانند تغییر فعل و فاعل و بازنویسی متن به زبان خود استفاده کرد.

پیگیری قضایی سرقت ادبی

چنانچه سرقت متن ادبی در یک مقاله یا آثاری از این دست محرز شود می تواند به صورت قضایی پیگیری شود. پیگیری قضایی این دست تخلفات در هر کشور متفاوت است. در ایران، این گونه جرائم به دست دادسرای فرهنگ و رسانه شهر تهران قابل تعقیب است. فرد شاکی می تواند با داشتن مدارک کافی اقدام به شکایت کند و حتی در این زمینه از وکیل متخصص سرقت های ادبی کمک بگیرد.